Geniz akıntısı nasıl oluşur?
Geniz akıntısı aslında her insanda bulunan bir akıntıdır. Burnumuz içinde günde 1-1,5 litre kadar üretilen mukus salgısı, burun boşluğunun arkasına yani geniz bölgesine doğru ilerler; buradan boğaza indiğinde yutkunarak bunu temizleriz. Normal şartlarda bu olanları hissetmeyiz. Mukus adını verdiğimiz bu jel kıvamlı salgının görevi, burun içerisini örten mukozayı nemlendirmek ve temizlemektir. Bu şekilde burun ve sinüs boşluklarımız, buruna giren tozlardan, polenlerden, yabancı maddeler ile birikintilerden arındırılır. Ancak bazı hastalıklar ve çeşitli koşullar geniz akıntısı miktarında artışa yol açabilir. Ayrıca geniz akıntısının kıvamında koyulaşma ve yoğunlaşma da olabilir. İşte bu durumlarda geniz akıntısı hissedilir ve rahatsız edici hale gelebilir.
Geniz akıntısı hastalarının çoğunda altta yatan, burun içi ve sinüslerle ilgili bir sorun vardır. Ayrıca salgıları yoğunlaştırabilen bazı ilaçların kullanımı, inflamatuvar hastalıklar, hormonal durumlar, mevsim geçişleri, ısı değişimleri, sigara içilmesi ve az su içilmesi gibi pek çok ilişkisiz gibi görünen durum da geniz akıntısını etkiler. Geniz akıntısı ve nedeni uzun sürdüğünde, burun içerisindeki dokularda bozulmalar ve şişmeler meydana gelebilir; belirtilere burun tıkanıklığı da eklenebilir. Sonuçta bunlar da geniz akıntısını arttırabilir ve adeta bir kısır döngüye girilir.
Geniz akıntısının belirtileri nelerdir?
Geniz akıntısı hissedilir bir belirti haline geldiğinde, bu daha çok boğaz bölgesinde balgam hissi ile sık sık boğaz temizleme isteğine neden olur. Balgam çıkarma ve tükürme hastayı toplumda güç durumlara düşürür. Geniz akıntısının neden olduğu öksürük ve boğazda gıcık hissi oldukça rahatsız edicidir. Yoğun akıntı boğaza indiğinde, nefes borusuna kaçmaması için refleks ya da istemli olarak öksürük olur. Öksürük balgamlı olabileceği gibi kuru da olabilir. Bu tip öksürükler nedeniyle bazı hastalarda öğürmeler, mide bulantısı ve kusma gibi ek yakınmalar dahi görüyoruz. Geniz akıntısı belirtileri bazen burun tıkanıklığı, yüz bölgesinde dolgunluk, baş ağrısı ve hapşırma ile de beraber olabilir. Bu gibi durumlarda sinüzit hastalığı veya alerjik nezle ile ilişkili olduğuna sıkça rastlıyoruz. Geniz akıntısı hastalarının diğer yakınmaları arasında tekrarlayan boğaz sorunları, faranjit, kulak iltihaplanmaları, bronşit ve astım gibi hastalıklar da olabilir. Zira geniz akıntısı, bu hastalıkları tetikleyen veya tedavisini güçleştiren etkenler arasındadır.
Geniz akıntısının yaşla da ilgisi vardır (old man's drip). Burun içi mukoza örtüsünün yaşlanmayla değişmesi, geniz akıntısını arttırabilir. Hafif ısı değişimlerine yaşlı burunlar daha hassastır. Ayrıca akıntılar herhangi bir yiyecek veya özellikle baharatlı yendiğinde de tetiklenebilir.
Geniz akıntısı ile karıştırılan durumlar var mıdır?
Burada üzerinde durmak istediğim bir konu daha var. Bazı hastalarda geniz akıntısı olmadığı halde "akıntı varmış hissi" olabiliyor. Tekrarlayan endoskopik muayeneler ve takiplerle bu hastaları, gerçekten geniz akıntısı olan hastalardan ayırdedebiliyoruz. Akıntı olmadığı halde hissinin bulunması, çeşitli boğaz-geniz kitleleriyle, yaşlılıkla, inflamatuvar hastalıklarla veya psikolojik rahatsızlıklarla ilişkili olabiliyor. Bu hastalarda ileri araştırma ve tetkikler yapmak ve ilgili branşlara yönlendirmek gerekebiliyor.
Reflü hastalığı da hatalı bir şekilde geniz akıntısı gibi hissedilebilir. Mide asidinin boğaz ve gırtlak bölgesinde yaptığı tahriş nedeniyle, hastalar boğazlarındaki bu hissi geniz akıntısıymış gibi algılayabilir. Burun ve genizde, rutin yaptığımız endoskopik muayene sırasında, gerçek bir geniz akıntısı varsa bunu zaten görebiliyoruz. Gırtlak bölgesinin endoskopisinde de asit kaçağının (reflü) etkileri (interarytenoid pakidermi) saptanabilir. Hastaların bazılarına, yemek borusu-mide endoskopisi yapıldığı halde reflü hastalığı (laringofaringeal reflü) olmadığı söylenmiş olabiliyor. Oysa pHmetri kateteri takılmamış ve diğer araştırmaları tamamlanmamış hastalarda, reflü tanısı konulamamış olabilir. Reflü hastalarında ilgili branşlar tarafından araştırmaların tamamlanması ve hastalık saptanırsa en az 3-4 ay tedavi görmeleri gerekmektedir.
Geniz akıntısının çözümü var mıdır?
Geniz akıntısını endoskopik değerlendirme sırasında görerek saptadığımız hastaların çoğunda çözüm sağlanabilir. Bu akıntının çözümü için önce geniz akıntısının nedenini belirlemek gerekir. Hasta ile uzun uzun konuşarak, yakınmasının süresi ve ilişkili tüm durumlar etraflıca öğrenilmelidir. Geniz akıntısının birden fazla nedeni olabildiğinden, her ayrıntı bilinmelidir. Muayene sırasında geniz akıntısının kaynağı önce burunda aranır. İnce endoskoplarla yaptığımız burun içi muayenesinde (nazal endoskopi) elde ettiğimiz bulgular çok önemlidir. Burun boşluğu, sinüs kanallarının açıldığı bölgeler ile geniz bölgesinin tamamını bu optik-kameralı muayenede inceleyebiliyoruz. Bu şekilde geniz bölgesindeki akıntıyı, kaynaklandığı sinüs bölgesini, mukoza örtüsünün sağlığını, alerji olup olmadığını ve buna yol açan burun kaynaklı pek çok hastalığı doğrudan görüp, teşhis edebiliyoruz. Yani kısacası eğer geniz akıntısının nedeni/nedenleri doğru belirlenirse, elbette geniz akıntısını önlemek ve tedavi etmek olanaklı oluyor.
Geniz akıntısı muayeneler sırasında görülmeyen, sadece akıntı hissi olan hastaların tedavisinde benim faydam olmayabiliyor. Gerçek bir geniz akıntısı söz konusu olmadığı için, bu hasta grubunu olası durumlara göre başka branşların araştırma ve tedavilerine yönlendirmek gerekli olabiliyor.
Geniz akıntısı ameliyat gerektirir mi?
Geniz akıntısı olan hastalarda önce mutlaka bazı ilaç ve spreylerle tedavi uygularız. Burun işleyişinin desteklenmesi ve düzeltilmesi sayesinde çoğu vakada geniz akıntısında azalma görülür. Bunun için burnun çeşitli tuzlu su karışımları ile yıkanması da oldukça faydalıdır. Tüm bu uygulamaların doktor önerisi ile yapılması ve bulgulardaki değişimlerin endoskopik muayeneler ile takip edilmesi çok önemlidir. Yani tedavi verildiğinde, sonuç alınana kadar hastanın düzenli olarak kontrollerine gelmesi gerekir. Düzelme olması halinde tedavi sonlandırılabilir; düzelme olmaması halinde tedaviye eklemeler yapılır veya bir sonraki adıma geçilebilir. Bol su içilmesi, sigaranın azaltılması/bırakılması çok etkilidir; geniz akıntısının yoğunluğunun azalmasını sağlar. Sinüzit hastalığı ve alerjik nezle varsa, bunların da belirlenmesi ve tedavi edilmeleri gereklidir.
Geniz akıntısına yol açan neden sinüzit veya burun eti büyümesiyse ve bu durumlar uzun süreli ilaç tedavileri ile düzelmiyorsa, bu hastalıkların ameliyatla tedavisi sayesinde geniz akıntısını çözüme ulaştırabiliyoruz. Sinüzit hastalığının ameliyatla tedavisinde, endoskopik görüntü altında hassas araçlarla yaptığımız milimetrik çalışmalarla, sinüs kanallarının salgı akış yollarını düzenleyebiliyoruz. Bu ameliyata endoskopik sinüs cerrahisi diyoruz. Yapısı bozulmuş ve aşırı büyümüş burun etlerinin küçültülmesi de solunum yollarının açılmasında ve burun işleyişinde düzelme ile beraber, geniz akıntısının tedavisinde önemli rol oynayabiliyor. Ancak bunların hiçbiri, hastaların tabiriyle, "geniz akıntısı ameliyatı" değildir. Yapılan her tedavi ve uygulama geniz akıntısının sebebine yöneliktir. Zira geniz akıntısı bir hastalık değil, bir belirtidir.
Geniz akıntısının tedavisi ne kadar sürer?
Geniz akıntısının tedavi süresi farklı farklı. geniz akıntısının nedeni örneğin bir nezle veya grip ise, genellikle 5 ila 10 gün sürelik bir tedavi ile düzelir. Akut iltihaplı sinüzitlerde 10 ila 14 gün tedavi uygulanır; bazen basamak tedavisi ile süre uzatılabilir. Kronik sinüzitlerde bazen aylar süren tedavi gerekli olabilir. Kronik hadiselerde genellikle burun işleyişi bozulmuş olduğu için, bu tip mukoza sorunu olan hastalarda en az 3-4 hafta yıkama ve kortizonlu spreylerle tedavi vermeyi ve endoskopik takipler yapmayı tercih ederiz. Bu tedavi ve takipler ile geniz akıntısı tamamen ortadan kalkabilir. Tedaviden kısmi olarak fayda görenlere bir süre daha tedavi verir ve düzelene kadar takip ederiz. İlaçlarla tedaviden hiç fayda görmeyenlerde sinüs boşluklarının ve kanallarının durumunu görmek için sinüs tomografisi gibi görüntüleme yöntemlerine başvururuz. Sinüslerde anatomik veya işlevsel sorunlar varsa, operasyon ve benzeri ileri tedavileri planlayabiliriz. İlaçlarla tedaviden fayda görmeyen hastalarda yapılacak bir sinüzit ameliyatının ortalama süresi 1 saattir. Ancak operasyon sonrası pansumanlar 1-3 hafta, takipler ise 2-6 ay kadar sürebilir. Özel bir sinüzit tipi olan polipli sinüzit hastalarını, operasyon sonrasında bir kaç sene, yılda 1-2 defa görmemiz gerekir.
Geniz akıntısının sinüzit ile bağlantısı nedir?
Akut sinüzitlerde sinüs boşlukları iltihapla doludur ve sinüs kanallarından burun boşluğuna iltihap akışı olur. Burun boşluğundan da genize ve boğaza sarı-yeşil renkli balgam gelişi olur. Üst solunum yolu infeksiyonlarında hissedilen burun-geniz akıntısı bu şekildedir. Bu durum sıklıkla bir nezle-gribi takiben ve kırgınlık ile ateş gibi hastalık belirtileri ile birliktedir. Bu hastalar, geniz akıntılarının günler veya haftalardır olduğunu söylerler.
Kronik sinüzitli hastalar ise geniz akıntılarının aylardır veya yıllardır olduğunu ifade ederler. Buradaki akıntılar genellikle iltihaplı değildir. Sinüs ve mukoza işleyişindeki bozukluk nedeniyle yoğun jel veya uhu gibi yapışkan; grimsi, bazen beyaz ve şiddeti dönemsel olarak değişen bir geniz akıntısı olur. Örneğin yazın kronik sinüzit hastaları kuru-sıcak hava ve tuzlu deniz suyu ile oldukça rahatlarlar. Kış mevsimi ve hastalıklarla beraber yakınmalar şiddetlenir.
Geniz akıntısına yol açan sinüslerle ilgili bir diğer durumda sinüzit hastalığı yoktur, fakat bir salgı kısırdöngüsü vardır. Olağan koşullarda sinüsün doğal deliğinden akıp gitmesi gereken mukus salgısı, diğer bir delikten sinüse geri döner durur. Aksesuar ostium salgı kısırdöngülerinde, ilaç ve sprey tedavileri sırasında iyiye giden, fakat tedavi kesildiğinde tekrar başlayan inatçı bir geniz akıntısı olur. Bu tip aksesuar delikler normalde de olabilir, yani yapısal olarak bulunabilir ya da eski tip sinüzit ameliyatları sırasında açılmış olabilir. Bu delikler ince kesitli sinüs tomografisinde bazen görülebilir. Ama mukus salgısının sinüsün doğal kanalından çıkarak, aksesuar delikten sinüsün içerisine döndüğünü endoskopik muayenede görmemiz, kesin teşhis için en önemlisidir. Bunun için orta sinüs pasajına (orta meatus) girerek değerlendirmemize olanak sağlayan ince pediatrik optiklerin varlığı (2,7mm çaplı) ile bu endoskopik muayeneyi yapabilmek ve bulguları yorumlayabilmek için de deneyim çok önemlidir.
Geniz akıntısını önlemenin yolları nelerdir?
Geniz akıntısı önlemenin yollarından biri bol bol su içmektir, günde en az 2-2,5 litre su içilmelidir. Sigara içilmemesi ve tozlu-dumanlı, hava kirliliği olan ortamlardan uzak durulması gerekir. Hastaların burunlarına tuzlu su spreyleri veya solüsyonları kullanmaları faydalıdır. Burada burun yıkamanın önemini bir kez daha vurgulamak gerekir. Alerjik nezlesi olanların alerjenlerle teması azaltmak için önlemler alması gerekir. Dönemsel olarak doktor kontrolünde alerji tedavileri kullanılabilir. Diğer yandan burun mukozasında ve işleyişinde bozulmaya neden olan esas hastalıklar belirlenmişse, bu durumda artık önlem almak değil, bunların tedavisine başlamak gerekir.
Hocam merhaba 12 gün önce başlayan nefes darlığı burun tıkanıklığı göğüs agrım var 3 gece acillik oldum psikolojik dendi sonrasında üst solunum yolu enfeksiyonu dendi geniz akıntım bademcik şişmesi yaptı göğsüme inmiş enfeksiyon covid t.e.s.t negatif çıktı kan idrar tahlillerim temiz çıktı fakat ben hep nefes darlığı cekiyorum 1 haftadır ibu.old içiyorum burun ve ağzı spreyi kullanıyorum rahatlattı ama geçmedi nefes darlığı yaşıyorum göğsüme öküz oturmuş gibi hissediyorum su içince bogazımdagaz sancısı çekiyorum zor gegirti çıkıyor yenmek yiyemiyorum yutkunamıyorum ağzımın içi kuruyor 3 kg verdim bu süreç. ne yapabilirim hangi branşa gidebilirim ne olur yardımcı olun
Şeyma Hanım geçmiş olsun; bir Göğüs Hastalıkları Uzmanı ve/veya Kardiyoloğa gitmelisiniz.
Hocam merhaba ben 4 ay önce covid oldum ondan beri beyaz şekilde geniz akintisi yaşıyorum. Bir sürü ilaç kullandım fakat fayda vermedi boğaz da yanma hissi oluyor sürekli nedeni nedir ne yapamam gerekir
Merhaba Sultan Hanım ve geçmiş olsun. Bu hastalık sonrası burun mukozası bozulabiliyor ve/veya kronik sinüzit tetiklenebiliyor. Endoskopik muayene ve takiplerier sırasında çözümleri çoğu kez belirleyebiliyoruz.
Merhabalar. 1 ay önce kovit sonucu çok şiddetle hissettiğim geniz akıntım var. Muayenede. Benim şikayetim. Kadar fazla birşey görülmeiğini söyledi dr. Ama 3 günlük bir antibiyotik. Nazo.ter ve i.l.i.a.d.i.n damla verdi ve burun yıkama aparatı. Ne yazıkki en küçük bir iyileşme yok. Ne önerirsiniz. Bu kadar bezdirici birşey yaşamamıştım.
Mürşide hanım geçmiş olsun; endoskopik burun muayenesi bu tip durumlarda önemli bulgular saptamamızı sağlıyor. Bu bulguları da deneyimle yorumladığımızda, hastalığı ve tedavi seçeneklerini belirleyebiliyoruz. Sizi de beklerim
Merhaba iyi günler dilerim, Sinüzit hastalığım olduğunu daha önce öğrenmiştim bilgim var bu konuyla ilgili fakat şuan gribim ve son evresindeyim covid geçirdim bir kaç gün önce t.e.s.tim negatif çıktı. Yoğun geniz akıntısı yaşıyorum ve normalden farklı olarak kırmızı(kan olduğunu düşünüyorum) bir sıvı geliyor. Bazen soluk bazen tamamen kırmızı. Bu durum ilk kez başıma geldi ve korkuttu beni fikir ve önerilerinizi alabilir miyim?
Kerem Bey geçmiş olsun. İnfeksiyonlar sırasında burun mukozasında değişen derecelerde yıpranma-hasarlanma olabilir.; bunlar kanamaya yol açabilir. Ama kanama endişe vericiyse bir doktora gitmekte fayda var.
Hocam merhaba,benim 3 yıl önce boğazım enfeksiyon olmuştu.bununla birlikte öksürük başladı .reflü dendi ,alerjik rinit dendi,geniz akıntısı,alerjisi ....kutularca ilaç kullandım .hala kullanıyorum. 3 5 gün rahatlıyorum yine aynı devam öksürmeye.ve hiçbir doktoru uyurken öksürüğümün geçtiğine inandıramadım kafayı yiyeceğim. Tomografi çekildi sinüsler açıkmış.ben bu öksürük başlamadan 1 yıl önce burun ameliyatı olmuştum. Bayağı temizlediler içini. Acaba doğal yapısı bozuldu ve sürekli akıntı oluyor olabilir mi boğazıma.gözünüzü seveyim bir çare bulalım.
Uğur Bey geçmiş olsun; geniz akıntısı varsa, bunu muayene sırasında endoskopla burun içine baktığımızda veya takipler sırasında görebiliyoruz. Akıntı gördüğümüzde kaynağını da araştırıyoruz. Akıntı saptamadığımız hastalarda durum biraz daha zor. Ama elinizdeki tüm yapılmış tetkik ve filmlerle gelirsiniz; bunları da inceleyip sizi takibe alırız.